ผมไปร่วมการประชุมวิชาการประจำปี ๒๕๖๗ ของ ควอท. ในหัวข้อ “ภูมิทัศน์อุดมศึกษาไทยในบริบทโลก แนวโน้มและโอกาส” ที่การบรรยายพิเศษในวันที่ ๒๑ มีนาคม ๒๕๖๗ เรื่อง แนวโน้มและโอกาสในการพัฒนาอุดมศึกษาไทย โดย ท่านรองปลัดกระทรว อว. ศ. ดร. ศุภชัย ปทุมนากุล, และ เรื่อง Skill-First Approach : การอุดมศึกษาที่เชื่อมโยงกับการเรียนรู้ตลอดชีวิตเพื่อเลี้ยงชีพได้อย่างมั่นคง โดย รศ. ดร. บัณฑิต ทิพากร และปาฐกถาพิเศษในบ่ายวันที่ ๒๒ เรื่อง Education Reforms in Disruptive Era : การปฏิรูปการศึกษาในยุคพลิกผัน โดย Seamus O. Tuama, Chair of ASEM Education and Research Hub for Lifelong Learning, Director of Adult Continuing Education University College Cork Ireland ให้ความรู้แก่ผมมากจริงๆ
ศาสตราจารย์ ทูอามา บอกว่าอุดมศึกษาต้องรับใช้สังคมใน ๓ แนวทาง (mode) คือ (๑) แนวทางสร้างวิทยาการให้แก่สังคม (๒) แนวทางสร้างความเชื่อมโยงในสังคม และสร้างกระบวนทัศน์ยืดหยุ่น (cognitive flexibility) และ (๓) แนวจัดการศึกษาแบบใหม่ที่ยืดหยุ่นแก่ประชาชนที่มีความต้องการแตกต่างหลากหลาย โดยในการทำหน้าที่ทั้ง ๓ แนวทางนั้น มหาวิทยาลัยทำตัวเป็นหุ้นส่วนสังคม และภาคส่วนต่างๆ ของสังคมก็เป็นหุ้นส่วนกับมหาวิทยาลัย
ท่านรองปลัดฯ ศุภชัยมองเป้าหมายหลักของอุดมศึกษา ๔ กลุ่ม คือ (๑) พัฒนากำลังคนในทุกช่วงวัย (lifelong learning) (๒) รองรับสังคมและเทคโนโลยีที่เปลี่ยนไปอย่างฉับพลัน ทั้งในปัจจุบันและอนาคต (disruption) (๓) เพิ่มขีดความสามารถของประเทศในระดับสากล (๔) พัฒนากำลังคนต้องทำร่วมกับภาคส่วนต่างๆ ภาครัฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสังคมและชุมชน โดยท่านเสนอ ๑๐ แนวทางดำเนินการคือ (๑) พัฒนาหลักสูตรในสาขาวิชาชีพสำคัญให้ได้รับการรับรองระดับสากล (international accreditation) (๒) จัดทำ national credit bank / university credit bank (๓) จัดทำวิชา General Education for ALL (๔) จัดทำ skills mapping ในทักษะที่สำคัญ (๕) จัดทำ skills transcript เพื่อระบุทักษะสำคัญของผู้เรียน (๖) พัฒนาหลักสูตรในทักษะสมัยใหม่ (degree/non-degree) ร่วมกับภาคเอกชน (๗) ส่งเสริม experiential learning education ในทุกหลักสูตร (๘) พัฒนาหลักสูตร (sandbox) ในสาขาที่ต้องการกำลังคนอย่างเร่งด่วน (๙) ส่งเสริมการจัดการศึกษาที่ยืดหยุ่นเพื่อการเรียนรู้ตลอดชีวิต (๑๐) ยกระดับทักษะการใช้ภาษาอังกฤษของบัณฑิต โดยขอตั้งข้อสังเกตว่า ท่านให้ความหมายของ experiential learning ต่างจากความหมายในหนังสือชุด การเรียนรู้ ‘ขั้นสูง’ จากประสบการณ์
รศ. ดร. บัณฑิต อธิบายอุดมศึกษาแบบเน้นทักษะเป็นหลัก (skills-first approach) ที่ผมจะแยกไปเขียนอีกบันทึกหนึ่ง
สามการบรรยายพิเศษนี้สื่อว่าอุดมศึกษาทั่วโลกต้องเปลี่ยนขาด (transform) และผมสะท้อนคิดต่อว่า ต้องมีการจัดการการเปลี่ยนขาดระบบอุดมศึกษาโดยร่วมมือกับความพลิกผันไม่ชัดเจนไม่แน่นอนทั้งหลาย
ผมขอเสนอว่า หัวใจสำคัญที่สุดคือ ควอท. ต้องเป็นหนึ่งในกลไกขับเคลื่อนอุดมศึกษาให้เป็นกลไกพัฒนาคุณภาพของพลเมืองไทยให้จงได้ โดยติดอาวุธนักศึกษาและคนไทยทั้งมวลด้วย ทักษะการเรียนรู้จากประสบการณ์ ที่จะทำให้คนไทยทุกคนมีศักยภาพในการเรียนรู้และยกระดับปัญญาของตนเองได้จากประสบการณ์ ตามแนวของ Kolb’s Experiential Learning Cycle และ Double-Loop Learning
วิจารณ์ พานิช
๒๒ มี.ค. ๖๗
ไม่มีความเห็น